Speltheorie geeft met behulp van wiskundige modellen inzicht in de manier waarop beslissers zich gedragen in situaties van conflict en samenwerking
Toelichting:
Als je kijkt naar beslissingen die mensen privé of in werksituaties nemen zijn er meer elementen dan alleen de ratio die meespelen. Dat maakt dat beslissingen vaak lastig in te schatten zijn. De speltheorie helpt om betere inschattingen te kunnen maken.
In de speltheorie worden met wiskundige modellen strategische interacties tussen rationele beslissers geanalyseerd. Speltheorie wordt daarom ook toegepast binnen de economie, de politicologie, de sociologie, de biologie en ook binnen de bedrijfskunde.
Voorbeelden van economische en bedrijfskundige vraagstukken die met de speltheorie bekeken kunnen worden zijn
- prijszettingen tussen elkaar concurrerende bedrijven
- het bieden in veilingen
- het goedkeuren van innovatievoorstellen door een directie
Uitgangspunt bij de speltheorie is dat er een strategisch spel bestaat tussen twee of meer deelnemers, die elk verschillende acties kunnen ondernemen. De uitkomst die een speler krijgt is niet alleen afhankelijk van zijn of haar eigen acties, maar ook van de acties van andere spelers. Om die reden is het bij de eigen keuze ook belangrijk een inschatting te maken van de keuzes die de andere spelers gaan maken.
Het bekendste voorbeeld van de speltheorie is het ‘prisoner’s dilemma’:
Twee criminele partners worden opgepakt en afzonderlijk verhoord. Als niemand bekent krijgen beide criminelen een jaar gevangenisstraf. Als beiden bekennen krijgen ze ieder vijf jaar gevangenisstraf. Als maar een van de twee bekent krijgt degene die bekent geen staf, en de ander tien jaar straf.
Volgens de speltheorie is de dominante strategie – de strategie die in de meeste gevallen het beste uitpakt -: bekennen. Wat de ander ook doet, een crimineel is in deze situatie altijd het beste af als hij bekent:
- als hij de enige is die bekent, dan gaat hij vrijuit VS niet bekennen en een jaar straf krijgen
- als zijn partner ook bekent, krijgt hij vijf jaar straf VS zelf niet bekennen en tien jaar straf krijgen.
