Als we naar bedrijven kijken willen we graag iets zeggen over de manier waarop er in een bedrijf gewerkt wordt. We hebben het dan over de bedrijfscultuur. Quinn en Cameron hebben met hun Concurrerende Waarde Model (of OCAI model) een indeling in vier bedrijfsculturen gemaakt die aangeven hoe een bedrijf functioneert. Met deze vier bedrijfsculturen worden vier types bedrijven beschreven, met de bijbehorende kenmerken en managementstijlen.
Dit inzicht is belangrijk om te weten hoe een bedrijf werkt, hoe je samen kunt werken met en binnen een bedrijf en of je zelf (met jouw persoonlijke kenmerken) bij een bedrijf past.
We lopen de vier bedrijfsculturen door:
- De Familie cultuur
De Familie cultuur staat voor een organisatie die zich richt op de zorg voor goede verhoudingen, gekoppeld aan flexibiliteit in processen, zorg voor het personeel (als waren ze onderdeel van de familie) en klantgevoeligheid. De relatie tussen mensen staat centraal.
Kernwoorden die horen bij een Familie cultuur zijn:
- Vriendelijke werkomgeving;
- Leiders zijn mentoren;
- Loyaliteit en traditie;
- Grote betrokkenheid;
- Flexibiliteit;
- Zorg voor het personeel.
Vaardigheden die belangrijk zijn bij bedrijven met een Familiecultuur zijn:
- Managen van teams => omdat de relaties tussen mensen centraal staat is het managen van teams gericht op:
- Het bevorderen van effectieve samenwerking;
- Samenhangend en soepel functioneren en
- Het samen bereiken van uitstekende resultaten.
- Managen van interpersoonlijke verhoudingen => omdat de relaties tussen mensen centraal staan wordt gebruik gemaakt van de volgende instrumenten:
- Ondersteunende feedback;
- Luisteren;
- Actief oplossen van interpersoonlijke problemen.
- Managen van de ontwikkeling van anderen => omdat vanuit de relatie er vaak in lange dienstverbanden wordt gedacht staat het binden en ontwikkelen van medewerkers hoog op de lijst. Hierbij worden de volgende instrumenten gebruikt:
- Collega’s actief helpen hun prestaties te verbeteren (bijvoorbeeld door mentorschap, meester-gezel trajecten en meelopen);
- Capaciteiten van medewerkers vergroten door gerichte opleiding en begeleiding;
- Kansen scheppen voor persoonlijke ontwikkeling (inclusief het geven van de uitdaging).
Bij deze cultuur horen als managementstijlen:
- De leidinggevende;
- Zorgt dat het werk gedaan wordt;
- Geeft aandacht;
- De teamleider;
- Stimuleert samenwerken;
- Hanteert conflicten.
- De Adhocratie cultuur
Daar waar bedrijven met een Familie cultuur de relatie tussen mensen centraal zet, heeft het bedrijf met een Adhocratie cultuur de externe positionering centraal staan. Hierbij spelen flexibiliteit en individualisering een grote rol.
Kernwoorden die horen bij een Adhocratie cultuur zijn:
- Creatieve werkomgeving;
- Leiders zijn innovators;
- Experimenteren en innoveren;
- Toonaangevend;
- Flexibel en individualistisch.
Vaardigheden die belangrijk zijn bij bedrijven met een Adhocratiecultuur zijn:
- Innovatiemanagement => constante vernieuwing staat centraal bij deze bedrijven, met als doel zichtbaar te zijn en te blijven in de markt. Dit wordt bereikt door:
- Mensen aan te zetten tot vernieuwing;
- Altijd te zoeken naar alternatieven;
- Creativiteit te stimuleren;
- Cultuur gericht op het gemakkelijk maken met nieuwe ideeën te komen.
- Toekomstgericht management => het management stuurt vanuit een helder beeld van de toekomst en de rol die het bedrijf daarin heeft. Dit wordt bereikt door:
- Een duidelijke toekomstvisie;
- Duidelijke communicatie over deze toekomstvisie;
- Sturen op het waar maken van dit beeld.
- Managen van voortdurende verbetering => omdat continue vernieuwing centraal staat is het management erop gericht deze continue beweging in gang te houden. De instrumenten hierbij zijn:
- Focus houden op verbeterprocessen;
- Bevorderen van flexibiliteit;
- Het steeds uitdagen van medewerkers zich te verbreden en nieuwe dingen uit te blijven proberen.
Bij deze cultuur horen als managementstijlen:
- De strateeg;
- Zorgt voor missie en doelen;
- En initieert veranderingen;
- De netwerker;
- Bespeelt de omgeving;
- En creëert win-win situaties.
- De Hiërarchische cultuur
de Hiërarchische cultuur komt voor bij bedrijven waar het zorgen voor goede interne verhoudingen wordt gekoppeld aan de behoefte aan stabiliteit, beheersbaarheid en duidelijkheid.
Kernwoorden die horen bij een hiërarchische cultuur zijn:
- Formalistisch en gestructureerd;
- Leiders zijn coördinatoren;
- Formele regels en beleidsstukken;
- Behoefte aan stabiliteit en beheersbaarheid.
Vaardigheden die belangrijk zijn bij bedrijven met een Hiërarchische cultuur zijn:
- Managen van acculturatie => in bedrijven waar de behoefte aan structuur en duidelijkheid belangrijk zijn wordt gestuurd op het creëren van een gemeenschappelijke manier van werken. Uitzonderingen en ‘buitenbeentjes’ passen niet bij deze cultuur en worden ‘uitgenodigd’ zich aan te passen aan de leidende norm, door:
- Medewerkers duidelijk te maken wat er van hun wordt verwacht;
- Uit te leggen hoe de cultuur in elkaar zit;
- Welke normen aangelegd zijn;
- En hoe zij het beste in hun werkomgeving kunnen functioneren.
- Managen van controlesystemen => beheersbaarheid en duidelijkheid hebben baat bij het registreren en sturen op afwijkingen. Het hebben van controle systemen en daar mee werken is van groot belang om die beheersbaarheid vol te houden. Denk hierbij aan:
- Procedures hoe er gewerkt moet worden;
- Meet- en informatiesystemen om processen en prestaties vast te leggen;
- Managen op basis van controle en bijsturen.
- Coördinatie management => om intern te kunnen sturen op het uitvoeren van afgesproken taken is het essentieel dat de verschillende activiteiten met elkaar afgestemd worden. En dat er continue afgestemd wordt met de buitenwereld om zorgt te dragen dat het bedrijf nog steeds de juiste dingen doet. Denk hierbij aan:
- Bevorderen van de coördinatie binnen het bedrijf;
- Bevorderen van coördinatie van het bedrijf met externe partijen;
- Informatie-uitwisseling tussen verschillende functionele gebieden
Bij deze cultuur horen als managementstijlen:
- De beheerder;
- Verzamelt gegevens;
- Legt verbanden;
- De coördinator;
- Organiseert projecten;
- Bewaakt de voortgang.
- De Markt cultuur
In bedrijven met een Markt cultuur wordt de externe gerichtheid van het bedrijf aangevuld met een focus op relaties. Voor deze relaties, met medewerkers en klanten, is er ook behoefte aan beheersbaarheid en stabiliteit.
Kernwoorden die bij een Markt cultuur horen zijn:
- Resultaatgericht;
- Competitief;
- Leiders zijn opjagers;
- Reputatie en succes;
- Externe positionering;
- Behoefte aan stabiliteit en beheersbaarheid.
Vaardigheden die belangrijk zijn bij bedrijven met een Markt cultuur zijn:
- Managen van het concurrentievermogen => de gerichtheid op externe relaties, en met name klanten, maakt dat de positie van het bedrijf ten opzichte van de concurrentie van belang is. Hiervoor werkt met aan:
- Doorgronden van het concurrentievermogen;
- Vergroten en uitbouwen van het concurrentievermogen;
- Streven om de concurrentie te verslaan.
- Bezielen van het personeel => het opbouwen, uitbouwen en onderhouden van relaties met externe partijen ligt in de handen van de eigen medewerkers. Het continu aandacht hebben voor de relatie met klanten, de manier waarop contacten onderhouden wordt en het doel waarvoor dit wordt gedaan, spelen dan ook een grote rol. Hiervoor:
- Worden medewerkers gemotiveerd;
- Worden medewerkers geïnspireerd tot proactief denken en handelen;
- Wordt de extra inspanning (waaronder de moraal van keihard werken) gestimuleerd.
- Managen van de klantgerichtheid => de relatie met de klant staat in de kern van alle activiteiten die het bedrijf onderneemt. Hiervoor:
- Wordt een sfeer gecreëerd waarbij de dienstverlening voor de klant altijd voorop staat;
- De klant bij voor hem belangrijke zaken wordt betrokken;
- De klantverwachtingen altijd overtroffen moeten worden.
Bij deze cultuur horen de volgende managementstijlen:
- De producent;
- Motiveert medewerkers;
- Bouwt duurzame relaties;
- De organisator;
- Richt de organisatie in;
- Ontwikkelt structuur en cultuur.
