Er is niet zoiets al een algemeen geaccepteerde definitie van leiderschap. Leiderschap is daarmee wat wij een ‘containerbegrip’ noemen – een begrip waar iedereen wel een beeld bij heeft, maar vaak een verschillend beeld. Het is daarmee ook ene begrip waar verwarring over kan ontstaan. We hebben het over leiderschap binnen de organisatie en de een verstaat er het ene over en de ander het andere.
Vaak wordt er in de praktijk een verschil gemaakt tussen leiderschap en management.
Een van de managementdenkers die dat doet is Warren Bennis. Ben Tiggelaar haalt Bennis in zijn boek aan met het volgende citaat: ‘om in de 21ste eeuw te overleven, hebben we een nieuwe generatie leiders nodig, geen managers. Het onderscheid is belangrijk. Leiders overwinnen de context, terwijl managers capituleren.’ Tiggelaar schrijft hier als toelichting op: ‘Leiders veranderen de wereld, managers bewegen mee.’
Henry Mintzberg, een grootheid als het gaat om denken over organisaties en de manier waarop we organisaties vormgeven, stelt juist dat het onderscheid tussen leiders en managers niet bestaat. Sterker nog, dat het gevaarlijk voor de organisatie is te doen alsof leiders en managers niet hetzelfde zijn. Een van de citaten die we van Mintzberg in de campus Bibliotheek op hebben genomen is de volgende:
“Managers who don’t lead are quite discouraging, but leaders who don’t manage don’t know what’s going on. It’s a phony separation that people are making between the two.” In het Nederlands: ‘Managers die niet leiden zijn ontmoedigend, maar leiders die niet managen hebben geen idee wat er aan de hand is. Het onderscheid dat mensen tussen beiden maken is onzinnig.’
Een derde bekende denker over leiderschap is Stephen Covey – spreek uit als ‘koffie’. Covey plaatst leiderschap in zijn boeken en aanpakken in de persoonlijke en professionele sfeer: leiderschap heeft bij hem met name betrekking op het leiderschap over jezelf. Leiderschap gaat bij Covey om je eigen vermogen effectief te leven – zowel privé als in je werk -en om andere te helpen dat ook te doen.
Binnen DNHS Business School maken we niet een heel scherp onderscheid tussen managen en leiderschap. Het ene – managen – behandelen we bij de bovenstroom omdat het gaat over het sturen, controleren en bijsturen van de voortgang op doelen. Het andere – leiderschap – behandelen we bij de onderstroom omdat dat meer gericht is op hoe er wordt gestuurd.
Dat betekent ook dat we de beste inzichten uit de verschillende opvattingen over leiderschap naast elkaar gebruiken – soms gericht op de bovenstroom, soms gericht op de onderstroom en soms gericht op de persoon die leiderschap moet vertonen in de organisatie. Daarmee lijkt het misschien dat we geen standpunt innemen, maar dat doen we wel: vanuit een integrale benadering zijn namelijk al deze benaderingen van belang – elk voor hun eigen facet van de organisatie.
Als we kijken naar het gehele organisatie proces werken we ook vaak aanvullend nog met de rollen van leiderschap – waarbij de drie rollen van leiderschap op verschillende momenten binnen de organisatie nodig zijn om tot de gewenste resultaten te komen:
- De ondernemersrol
- De verbindersrol
- De managersrol
Kijk voor een beschrijving van de drie rollen van leiderschap en hoe ze elkaar aanvullen in de Campus Bibliotheek.
